به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در روزهای اخیر اقدام روسیه در تقویت حضور نظامی خود در سوریه به یکی از موضوعات خبرساز و بحث انگیز تبدیل شده است و واکنش آمریکا و برخی دیگر از کشورهای غربی را بر انگیخته است . آنچه در این میان قابل توجه و تامل بوده این است که در حالیکه روسیه تلاش می کند این مسئله را امری عادی و در چارچوب اجرای موافقتنامه ها و قرار دادهای نظامی و دفاعی امضاء شده میان روسیه و سوریه معرفی کند و از حساسیت آن بکاهد اما در مقابل کشورهای غربی با به راه انداختن جنگ روانی و تبلیغاتی گسترده کوشیده اند آن را اقدامی غیرمعمول معرفی کنند و هجمه سنگینی را علیه روسیه به راه اندازند .
این در حالی است که خود این کشورها و بخصوص آمریکا از چند سال پیش اقدام به دخالت نظامی در کشورهای منطقه از جمله عراق به بهانه مبارزه با تروریسم و داعش کرده‌اند و در حال حاضر آمریکا در عراق حدود 10 هزار نیروی نظامی و 23 پایگاه نظامی در کردستان عراق بخصوص اربیل دارد .حال سؤال این است که علت به راه انداختن اینهمه هجمه تبلیغاتی علیه روسیه در سوریه چیست ؟
نمایی از هجمه روانی و تبلیغاتی علیه کمک‌های تسلیحاتی و آموزشی روسیه به سوریه
خبرگزاری رویترز از پاریس به نقل از منابع آمریکایی نوشت :"روسیه دو کشتی حامل تعداد زیادی تانک و هواپیماها و نیز یک واحد کوچک توپخانه دریایی به سوریه اعزام کرده است. دست کم سه هواپیمای ترابری نظامی روسیه در سوریه فرود آمده اند. دو فروند از این هواپیماها، هواپیمای باری هستند و هواپیمای سوم هواپیمای مسافربری است. این هواپیماها در فرودگاه لاذقیه در شمال غربی سوریه فرود آمدند. "
رویترز در گزارشی دیگر از بیروت به نقل از سه منبع آگاه لبنانی به تشریح اهداف و حوزه فعالیت نظامی روسیه در سوریه پرداخت و نوشت :"یکی از این منابع گفت مشارکت روسیه در عملیات نظامی ارتش سوریه علیه گروههای تروریستی تاکنون محدود بوده است . یکی منبع دیگر اظهار داشت با اینکه نظامیان روس در سوریه حضور دارند اما این نیروها تا به حال مشارکت گسترده و فعالی در حملات ارتش سوریه علیه تروریست ها نداشته اند و مشارکت آنان انگشت شمار بوده است. منبع آگاه سوم نیز با تایید خبر حضور نظامیان روس در عملیات نظامی علیه تروریست ها ، گفت نظامیان روسیه به عنوان کارشناس و مستشار نظامی وارد سوریه می شوند ولی در حملات نظامی نیز مشارکت می کنند . این سه منبع آگاه که سبب حساسیت موضوع خواستند نامشان فاش نشود ، به جزئیات بیشتری درباره نحوه حضور نظامی روسیه در حمایت از ارتش سوریه اشاره ای نکردند ."
خبرگزاری رویترز در گزارشی دیگر از واشنگتن به انعکاس ابراز نگرانی مسئولان آمریکایی از کمک های نظامی روسیه به سوریه پرداخت و نوشت :" کاخ سفید در خصوص اخباری که براساس آن روسیه برای کمک به حکومت بشار اسد رئیس جمهوری سوریه برای مبارزه با شورشیان و به ویژه گروه ( تکفیری صهیونیستی )داعش ، نیروهای نظامی و هواپیما در سوریه مستقر کرده است به شدت ابراز نگرانی کرد. اریک شولتز Eric Schultz سخنگوی کاخ سفید در جمع خبرنگاران گفت :« موضع اصولی ما این است که از کمک سازنده روسیه به تلاش ها علیه داعش استقبال می کنیم اما ما به روشنی گفته‌ایم بر هرطرفی از جمله روس ها ارائه هرگونه حمایتی از حکومت سوریه ،غیرقابل قبول خواهد بود.»
جان کری وزیر امور خارجه آمریکا سخنان مشابهی در گفتگوی تلفنی با سرگئی لاوروف همتای روس خود بیان کرد. جان کربی سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد اخباری که به فعالیت های نظامی روسیه در سوریه اشاره دارد ممکن است موجب تشدید خشونت شود و بی فایده است .» وی گفت جان کری به روشنی به سرگئی لاوروف گفت اگر این اخبار درست باشد ،می تواند به خشونت بزرگتری منجر شود و این مسئله به هیچ وجه برای پایان دادن به خشونت مفید نخواهد بود."
رویترز باز در گزارشی دیگر از تلاش روسیه برای انتقال سامانه دفاع موشکی به سوریه خبر داد و نوشت :" دو مقام غربی و یک منبع روس اعلام کردند روسیه در حال فرستادن یک سامانه موشکی ضد هوایی پیشرفته به سوریه است.این بخشی از آن چیزی است که غرب اعتقاد دارد افزایش حمایت نظامی روسیه از بشار اسد رئیس جمهور سوریه است. مقامات غربی اعلام کردند سامانه «اس ای-22» توسط نیروهای روس هدایت خواهد شد نه سوری ها. این سامانه در حال انتقال به سوریه است ولی هنوز وارد این کشور نشده است.یکی از این منابع، یک دیپلمات غربی که به طور مرتب ارزیابی های اطلاعاتی آمریکا، اسرائیل و دیگران را دریافت می کند، اعلام کرد: «این سامانه، مدل پیشرفته مورد استفاده روسیه است و قرار است توسط روس ها در سوریه هدایت شود».
دو مقام آمریکایی نیز به طور جداگانه این اطلاعات را تایید کردند.یک مقام آمریکایی دیگر اعلام کرد این کشور اطلاعاتی دارد که نشان می دهد به رغم این که کل این سامانه وارد سوریه نشده ولی برخی از بخش های شبکه کنترل اس ای-22 در فرودگاهی کوچک نزدیک لاذقیه، پایگاه اسد، مستقر شده است. این مقام افزود ممکن است این سامانه بخشی از تلاش های روسیه برای تقویت استحکامات دفاعی در این فرودگاه باشد.منبع روس، که نزدیک به نیروی دریایی روسیه است، اعلام کرد این نخستین بار نیست که این کشور سامانه اس ای-22 را به سوریه فرستاده است.وی تصریح کرد این سامانه در سال 2013 نیز فرستاده شده بود. وی گفت: «هم اکنون طرح هایی برای فرستادن یک مجموعه جدید وجود دارد".
خبرگزاری فرانسه نیز در گزارشی از واشنگتن نوشت :"یک مقام آمریکایی چهارشنبه اعلام کرد روسیه به افزایش تدابیر نظامی خود در سوریه با اعزام دو ناوچه آبی خاکی ادامه داده است . به گفته این مقام آمریکایی ،این ناوچه ها وارد طرطوس در سواحل مدیترانه شده اند . روس ها در طرطوس پایگاه دائم دارند. به گفته این منبع ،خودروهای زرهی که شمار آنها به حدود 10 دستگاه می رسد و دهها نظامی در فرودگاه باسل الاسد در منطقه لازقیه ، ،حضور دارند. یک مقام وزارت دفاع آمریکا نیز به نوبه خود اعلام کرد:« نظامیان در این پایگاه کمتر از 50 نفر هستند. به گفته منابع آگاه ، استقرار نظامیان و نیروهای دریایی روسیه فعلا به تدابیری برای محافظت از تجهیزات مستقر در این پایگاه است تا تشکیل یک گروه جنگی باشد. مقامات آمریکایی همچنین پنجمین پرواز هواپیماهای ترابری نظامی روسیه را به سمت سوریه در روزهای اخیر تایید کردند . پیش از این سه پرواز تایید شده بود .هواپیماهای نظامی روسیه در فرودگاه باسل الاسد به زمین نشستند. مسکو در این فرودگاه همچنین خانه های پیش ساخته ای که می توانند صدها نظامی را در خود جای دهند مستقر کند. آمریکایی ها عقیده دارند روس ها ممکن است در حال مستقر کردن یک پایگاه هوایی پیشرفته در این منطقه که از پایگاه های بشار اسد است باشند.مسئله برای پنتاگون این است که بداند آیا روس ها می خواهند برای کمک به متحد خود بشار اسد به طور مستقیم در سوریه وارد نبرد شوند و به چه کسی می خواهند حمله کنند.
در همین حال پایگاه اینترنتی دبکا که گفته می شود به محافل صهیونیستی نزدیک است در مطلبی حتی از اعزام زیردریایی های اتمی روسیه به سواحل سوریه خبر داد و در تشریح آن نوشت :" زیر دریایی اتمی دیمیتری دونسکی تی.کی -دویست و هشت ((Dmitri Donskoy TK-208که عازم آبهای سوریه است از تنگه داردانل عبور کرد و وارد دریای مدیترانه شد.این زیردریایی اتمی که بزرگترین زیردریایی اتمی جهان است را دو رزناو همراهی می کنند. این زیردریایی حامل بیست موشک قاره پیما و بیش از دویست کلاهک اتمی است. این زیردریایی روز چهارم سپتامبر پایگاه خود را به مقصد سوریه ترک کرده است.پیش بینی می شود که این زیردریایی ظرف ده روز و در روز چهاردهم سپتامبر به آبهای سوریه برسد."
در میان رسانه های عربی شبکه های وابسته به عربستان نقشی فعال در این زمینه ایفاء کردند.در این راستا شبکه تلویزیونی العربیه در گزارشی خبر رویترز درباره دیدگاههای سه منبع آگاه لبنانی را درباره اهداف روسیه از تقویت حضور نظامی خود در سوریه انعکاس داد. این شبکه باز در گزارشی دیگر نقل قول رویترز از دو مقام آمریکایی را انعکاس داد و گفت: "روسیه در روز گذشته دو کشتی و هواپیماهای جنگی و همچنین تعدادی از نیروهای دریایی خود را به سوریه ارسال کرده است. نشانه های اولیه حاکی است روسیه به دنبال برقراری امنیت و کنترل فرودگاهی است که در نزدیکی لاذقیه قرار دارد." بر این اساس به نظر می رسد نوعی هماهنگی خبری و تبلیغاتی بین العربیه و رویترز در جریان بوده است.
از دیگر سو شبکه تلویزیونی الحدث وابسته به عربستان نیز در خبر فوری به انعکاس دیدگاههای مقامات سیاسی آمریکایی پرداخت و نوشت :" کاخ سفید از اخبار منتشر شده درباره استقرار هواپیماهای روسیه در خاک کشور سوریه اظهار نگرانی کرده است.جان کری نیز مراتب نگرانی خود درباره حضور نظامی روسیه در سوریه را به لاوروف اظهار کرده است.جان کری گفته است که در صورت صحت گزارش‌ها، حضور نظامی روسیه در سوریه منجر به بروز خشونت خواهد شد."شبکه تلویزیونی الحدث در خبر فوری دیگری گزارش داد:" سازمان پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» از افزایش حضور نظامی روسیه در کشور سوریه نگران است."
از آنچه که گفته شد نوعی از هماهنگی تبلیغاتی بین رسانه های سعودی و غربی بخصوص رویترز مشاهده می‌شود.
از تائید تا ابهام در مواضع روسیه درباره کم و کیف کمک ها به سوریه
در مقابل تبلیغات مقامات و رسانه های غربی که بر بزرگنمایی و برجسته سازی کمک های نظامی و آموزشی روسیه به سوریه متمرکز بوده ، مقامات و رسانه های روسیه کوشیده‌اند از یکسو حمایت از سوریه را تائید و حتی در راستای مبارزه با تروریسم ضروری جلوه دهند و از دیگر سو جانب احتیاط را اتخاذ کند و به گونه ایی عمل نکنند که به عامل بی ثباتی و جنگ در خاورمیانه معرفی شوند . از اینرو در مواضع مسئولان و رسانه های روسیه طیف مختلفی از تکنیک ها را می توان مشاهده کرد . در جای که بحث مشارکت عملیاتی روسیه در میان بوده و تبلیغات غربی بر این بحث و ادعا متمرکز بوده در آنجا مقامات روسیه کوشیده اند از اثر این تبلیغات بکاهند و آن را انکار کنند. در این راستا خبرگزاری ایتارتاس در گزارشی نوشت :" سخنگوی ریاست جمهوری روسیه از طرح رئیس جمهور این کشور برای استفاده از نیروهای نظامی در خارج از روسیه به عنوان مثال در سوریه، اظهار بی اطلاعی کرد...دمیتری پسکوف گفت هیچ چیزی درباره این موضوع نشنیده و این اولین بار است که در این زمینه مطلبی می شنود."این خبرگزاری در ادامه به ذکر مستندات موجود در این زمینه پرداخت و نوشت :"پوتین مارس 2014 با توجه به اوضاع اوکراین از شورای فدراسیون این کشور خواسته بود استفاده از نیروهای نظامی این کشور در خارج را اجازه دهد که این شورا با آن موافقت کرد اما چند ماه بعد به دنبال پیام پوتین این اجازه را لغو کرد."
با اینحال مقامات روسی همکاری ها و کمک های تسلیحاتی و آموزشی خود را به سوریه در حد متعارف رد نکرده و حتی از آن دفاع کردند .ماریا زاخاروا (Maria Zakharova)، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد مسکو هرگز حقیقت مربوط به همکاریهای فنی-نظامی با دمشق را مخفی نکرده است. وی افزود :« ما از مدت ها پیش سلاح و تجهیزات نظامی سوریه را تامین کرده ایم. ما این اقدام را مطابق با توافقات موجود و در راستای قوانین بین المللی انجام می دهیم.»
یکی از محمل های که مقامات روسیه در دفاع از قراردادهای تسلیحاتی و آموزشی خود با سوریه مورد استفاده و تاکید قرار دادند مبارزه با تروریسم و لزوم مشارکت سوریه در این مبارزه و استفاده از ظرفیت های آن است . سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در این زمینه گفت:" روسیه به حمایت خود از مقامات سوریه در مبارزه با تروریسم ادامه خواهد داد تا سناریوی لیبی و فجایعی که منطقه خاورمیانه بعد از سقوط برخی رژیم ها شاهد آن ها بود، تکرار نشود. از ابتدای درگیری ها، ارتش سوریه در مبارزه با تروریسم در میدان نبرد کارآمدتر به شمار می رود و این در حالی است که در غرب به همه کسانی که به مقابله با نظام بشار اسد پرداختند تکیه کردند و روابط آشکار خود را با تروریسم نادیده گرفتند. ما کمک کردیم و در کمک به دولت سوریه با مجهز کردن ارتش آن به سلاح و هر آنچه که نیاز دارد، ادامه خواهیم داد تا اجازه تکرار سناریوی لیبی و حوادث تاسف بار در منطقه، داده نشود." وی همچنین در ادامه به انتقاد از سخنان کری در خصوص لزوم کناره گیری بشار اسد از قدرت پرداخت و نوشت :" کری حرف بسیار عجیبی زد. او گفت حمایت از اسد سبب تقویت مواضع داعش می شود. » وزیر امور خارجه روسیه گفت : " این منطق کاملا پوچ است. ائتلاف به رهبری آمریکا با پیشنهاد همکاری ندادن به سوریه، مرتکب اشتباه بزرگی شد. ارتش سوریه مؤثرترین نیرو در این کشور برای مقابله با تهدید تروریستی است. "
از احتیاط ناتو تا هشدار آلمان به فرصت طلبی های فرانسه و انگلیس
با وجود اینکه مسئولان آمریکایی و رسانه های غربی و سعودی جنگ تبلیغاتی علیه تحرکات روسیه در سوریه به راه انداختند و فضا را تا حدودی متشنج کردند اما ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو با اتخاذ موضع احتیاطی گفت :"من از گزارش‌ها که حکایت از حضور نیروهای روسی در سوریه دارد، نگران هستم و این مسئله به حل بحران (این کشور) منجر نمی شود. به نظر من، اکنون باید از همه تلاش‌ها به منظور دستیابی به راه حل سیاسی برای بحران سوریه حمایت کنیم. ما از تلاش‌های سازمان ملل برای دستیابی به راه حل سیاسی حمایت می کنیم».
البته اتخاذ چنین مواضع محتاطانه از سوی دبیرکل ناتو مانع از این نشد که فرانسه و انگلیس در پوشش مبارزه با تروریسم به گسترش تحرکات نظامی خود در سوریه نپردازند . در این راستا خبرگزاری اسپوتنیک در گزارشی نوشت :" لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه اعلام کرد دو جنگنده فرانسوی رافال سه‌شنبه نخستین پرواز شناسایی خود را بر فراز سوریه انجام دادند و پروازهای شناسایی دیگر قرار است در روزهای آینده انجام شود."همچنین به گزارش شبکه خبری ب اف ام ت و فرانسه، نخستین پرواز شناسایی توسط دو هواپیمای رافال مجهز به دوربین عکس‌برداری و فیلم‌برداری انجام شد و هدف از آن تعیین محل اردوگاه‌های شبه‌نظامیان گروه تروریستی داعش در سوریه بود. مأموریت این دو جنگنده بمب افکن فرانسوی 6 ساعت و نیم طول کشید.جنگنده‌های رافال به تجهیزات جمع‌آوری اطلاعات درباره اهداف راهبردی در ارتفاعات بالا و پایین در هر ساعت از روز مجهز هستند. پیش از این فرانسوا اولاند رئیس جمهور فرانسه دوشنبه در کنفرانسی مطبوعاتی از قصد فرانسه برای انجام پروازهای شناسایی بر فراز خاک سوریه خبر داده و گفته بود این پروازها قرار است زمینه را برای حملات هوایی احتمالی به مواضع داعش فراهم کند.
اما در مقابل وزیر امورخارجه آلمان در اظهاراتی از اینکه برخی کشورها فرصت های ناشی از توافق هسته ای را از دست می دهند به باد انتقاد گرفت و خبرگزاری رویترز در گزارشی از برلین گزارش داد: "آلمان به روسیه، فرانسه و انگلیس در مورد حضور نظامی در سوریه هشدار داد و گفت توافق هسته ای میان ایران و قدرت های جهانی و نیز ابتکارات جدید سازمان ملل، این امکان را فراهم آورده است که بتوان رسیدن به یک راه حل قطعی برای جنگ در سوریه را پیش بینی کرد. فرانک والتر اشتاینمایر وزیر امور خارجه آلمان در اظهاراتی در برابر نمایندگان پارلمان کشورش گفت «امکان ندارد که شرکای مهمی که در حال حاضر به آنها نیاز داریم، روی گزینه نظامی تکیه و تاکید داشته باشند."
در مجموع به نظر می‌رسد روسیه احتمال دخالت نظامی غرب را در سوریه در پوشش مبارزه با داعش جدی ارزیابی کرده و در اقدامی پیشگیرانه به تقویت حضور نظامی خود پرداخته و در عین حال باب همکاری با غرب را برای مبارزه واقعی با داعش باز گذاشته است . در حالیکه اقدامات روسیه پاسخ و واکنشی به اقدامات و تحرکات مرموزانه غرب در سوریه است اما غرب در تبلیغات خود قضیه را وارونه نشان می دهد و به گونه‌ایی وانمود می‌کند که انگار این روسیه است در پی تقویت فاز نظامی در سوریه است .